جهان پس از کرونا ?

محمود مجاهد

ویروس کرونا اوضاع اقتصادی ، فرهنگی و نظام اجتماعی جهان را دگر گون کرد و
دولتها را در برابر بسیاری از مشکلاتی که تاکنون سابقه نداشته است، قرار داد .
به منظور جلوگیری از این بلای جهانی ادارات دولتی ، سازمان ها ، شرکت ها تدابیر
گوناگونی اندیشیدند ؛از جمله برای رهایی و حفاظت از نیروی انسانی خود به تجویز کار
در خانه پرداختند و مشاهده می کنیم کارکنان به محل کار خود نمی روند و در خانه و با
کامپیوتر کارها را انجام می دهند . به عبارت دیگر تکنولوژی آن چنان در زوایای اجتماعی
ما رسوخ کرده که هر مشکلی را حل نموده و راه حلی ارائه می دهد . البته بعضی از
مشاغل می باید در محل کارخود حاضر شوند و چون گذشته ها انجام وظیفه نمایند . شیوع
ویروس کرونا سبب شده شیوه زندگی ما از جزیی ترین موارد آن مثل عادت های حرکت
دست و نظافت آن تا رویه های اصلی و بزرگی مانند روابط بین المللی و اقتصاد جهانی
دچار تغییرات بزرگی شوند و همه آنها در شرایط فعلی به تعلیق درآیند.!
در اینجا این سوال پیش می آید که سازمان ها چگونه می توانند از کارکنانشان حفاظت
کنند و در عین حال فعالیت روزمره خویش را ادامه دهند؟ و نقش واحد منابع انسانی در
حمایت از سازمان ها در این دوران سخت و پس از آن چه خواهد بود؟وجهان پس از
کرونا به چه شکلی اداره خواهد شد ؟ آیا طبیعت می تواند روحیه ما را در دوران کرونا و
پس از آن بهتر کند ؟ چرا معاشرت برای مردم سخت تر شده است ؟!این سوالاتی است که
اندیشمندان شاخه های مختلف علوم، این روزها تلاش دارند به آن پاسخ دهند .
محققان معتقدند که همه‎گیری ویروس کرونا و اقداماتی که افراد برای نجات جان خود انجام
می ‌دهند، می ‌تواند روش‌ های زندگی و کار آن ‌ها را در آینده به طور دائمی تحت تأثیر
قرار دهد؛ پیش‌ بینی قطعی این است که دنیا پس از پایان همه گیری کرونا، محل بهتری
برای زیستن خواهد بود؛یا بالعکس! برخی پیش بینی ها بر این است که جهان بعد کرونا از
جهان قبل آن متفاوت است .

با یک بررسی کوتاه می توان اذعان کرد که در دنیای پس از همه‌گیری کرونا،
فن‌آوری به اندازه زمان کنونی موجود خواهد بود و شرکت ‌های فناوری حتی قدرتمند تر و
مسلط ‌تر خواهند شد. این موضوع شامل مؤسسات کوچک‌تر مانند زوم (یکی از
مشهورترین شرکت ‌های سازنده تجهیزات صوتی در جهان) و شرکت‌ های بزرگی مانند
گوگل، اپل، فیس ‌بوک و پی‌پال، آمازون …
پیش از این، ما در دوره ‌ای زندگی می ‌کردیم که اکثر مردم منتقد فن‌آوری بودند، اما دلیل
وابستگی انسان‌ ها به فن‌آوری در این دوره همه‌گیری، آن‌ ها حداقل برای مدت کوتاهی
خصومت نسبت به تکنولوژی را فراموش خواهند کرد.
پیش از آنکه به خواهیم به اثر تکنولوژی اشاره بیشتری نمائیم ؛ بی مناسبت نیست
موضوع را از دیدگاه مدیریت مطرح نمائیم و به تعریف سازمان بپردازیم :

تعريف سازمان :

گروهي متشکل از دو يا چند تن که در محيطي با ساختار منظم و از پيش تعيين شده براي
نیل به اهداف گروهی با یکدیگر همکاری می کنند . سازمان ها به اشکال گوناگونی پدید
می آیند مانند :
سازمان ‎هاي انتفاعي و غير انتفاعي
سازمان‎‎هاي توليدي و خدماتي
سازمان‎‎ هاي دولتي و خصوصي
تردیدی نیست مدیریت در هر یک از سازمانهای یاد شده دارای ضوابط خاص خود است
مدیران باید پیوسته فرآيند برنامه‌ريزي، سازماندهي، هدايت و نظارت بر کار اعضاي
سازمان و کاربرد کليه منابع قابل دسترسي براي رسيدن به هدف ‌هاي تعيين شده سازمان را
مد نظر داشته باشندو بتوانند از نیروی کارکنان خود حداکثر استفاده را نمایند .آنچه در این
میان ظاهر می شود فضای برونی سازمان است که تشکیل می شود از :
مواد اوليه ،پول ،انرژي،اطلاعات ونيروي انساني .
نیروی انسانی سازمان نیز با مسائلی از قبیل :عواطف ،ارزشها ،اعتقادات ، منافع کارکنان و
منافع سهامداران ؛روبروست .

اینک که ویروس کرونا جهان را با یک سلسله مشکلات و تغیرات مواجه نموده و خانه
نشینی اجباری و کار در خانه تجویز شده است تا کارکنان از این بلای وحشتناک رهایی
یابند چه شیوه ای باید مدیران اتخاذ نمایند تا سازمان ها مسیر عادی را طی نمایند تا خللی
درکارها به وجود نیاید . ؟

مزایای کار در خانه

در آغاز به مزایای کار در خانه و از طریق کامپیوتر می پردازیم :

• از ائتلاف وقت چلوگیری می کند .بدین معنی وقتی که صرف می شود تا به محل
  کار رسیم ؛ نخواهیم داشت .
• هزینه هر فرد کمتر خواهد بود به منظور رسیدن به محل کار باید یا از وسائل
  شخصی اتومبیل یا اتوبوس و یا مترو استفاده کنیم تا به محل کار رسیم .
• سازمان ها یا شرکت ها ناگزیر نخواهند بود از ساختمان های لوکس و بزرگ و
  گرانقیمت استفاده نمایند و می توانند با وضع موجود محل سازمان یا شرکت خود را
  کوچکتر نمایند .
• هزینه های داخلی از قبیل ؛ ناهار ، چای و قهوه نخواهند داشت .
• 
  معایب کار در خانه
• انضباط کاری از میان می رود بدین معنی کارمندی که موظف بوده در راًس ساعت
  مقرر از خواب بر خیزد و خویشتن را آماده عزیمت به سازمان خود نماید ؛ دیگر
  چنین الزامی ندارد :هر ساعت که تمایل داشت وظائف خود را انجام می دهد .
• روابط اجتماعی به سستی می گراید زمانی که کار مندان در یک ساختمان متمرکز
  می گردند ، در موقع صرف غذا یا چای کنار هم می نشینند و غیر از امور کاری از
  هر دری سخن می گویند و این امر موجب همبستگی و احساس صمیمیت و دوستی
  می گردد ، در حالی که کار در خانه چنین احساسی به وجود نمی آورد .
• پوشش ظاهری حد اقل می گردد. کار در خانه موجب می گرددافراد به ظاهر خود
  توجه نکنند .از پوشیدن لباس معمول که در خارج از منزل می پوشیدند ، خود داری
  نمایند و با پوشیدن پیراهن بسنده کنند .
• محیط خانه کانون آسایش و استراحت است وخواه نا خواه در دراز مدت احساس
  کاری ضعیف و ضعیف تر می گردد و ممکن است ، مسوولیت انجام کار در ساعت
  معین از بین رود .
• مشکلات پیش بینی نشده کارکنانی که دارای همسر و فرزند می باشند ، در خانه
  نشینی ناگزیر می گردند به یاری همسر خود شتابند و این امر موجب مانع در وظیفه

شناسی می گردد و انجام کار به تعویق می افتد . به ویژه اگر مستخدم خانم باشد بچه
ها و خدماتی که مادران بایستی به بچه ها ارائه دهند ، خود مزید بر علت است .

• انزوا و گوشه گیری . آرام آرام افراد به انزوا و گوشه گیری عادت می کنند و
  روابط اجتماعی سست و از میان می رود .
• نهاد خانواده بعد از کرونا دچار تحول و دگرگونی می گردد پیش از این می ‌­گفتیم
  خانواده نهاد مقدس و مأمنی برای افراد است اما این تعریف با کمی تغییر روبرو
  می شود . بر مبنای گزارش‌ های رسمی، اختلافات و تنش‌ در خانواده ‌ها پنج
  برابر افزایش پیدا کرده و این مساله کارکرد و کارآمدی خانواده ‌ها را دچار اختلال
  خواهد نمود. از این طریق تغییرات دامنه ‌­دار مفهومی و عملی در حوزه خانواده را
  شاهد خواهیم بود که خود منشأ تغییرات در وضعیت اعضای این نهاد شامل کودکان،
  جوانان، زنان و مردان خواهد بود که به هر دو صورت مثبت و منفی جلوه خواهد
  کرد و نقش سیاست اجتماعی در جامعه پساکرونا را متذکر می ‌­شود.
  با توجه به عواملی که بر شمردیم ، حال به نظر روانشناسان نگاه می کنیم تا ببینیم آنها
  چه نظراتی ارائه می دهند :
  دکترجورج هو روانشناس در این مورد توضیح می دهد که« میزان بردباری و تحمل ما در
  برابر ناملایمات، درواقع بستگی زیادی به توانایی های عمومی ما در غلبه بر دشواری
  های زندگی مان دارد.
  اگر تمامی توان تحمل و شکیبایی خود راصرف یک مورد یعنی قرنطینه شدن کنیم، بدیهی
  است که میزان کمتری ازآن برای دیگر امورزندگی از جمله مدیریت خانواده، مدیریت کار،
  مدیریت روابط اجتماعی یا مدیریت امور مالی باقی می‌ماند.
  در چنین وضعیتی متوجه می ‌شویم که مشکلات جدیدی را تجربه می ‌کنیم که پیشتر
  برایمان وجود نداشت. مشکلاتی که ناشی از کاهش توان تحمل، مدارا و بردباری در ماست.»
  پروفسور ریشر می گوید: ” انزوا برای شما بد است.”
  «روش های خلاقانه‌ای برای برقراری ارتباط ابداع شده است. ازتماس های آنلاین گرفته
  تا کنفرانس‌ های مجازی ومانند آن. اما همه مردم به فناوری و امکانات لازم برای اتصال
  آنلاین دسترسی ندارند. پس دولت ‌ها چگونه ازاین افراد حمایت خواهند کرد؟
• دیگر نمی ‌توان مثل سابق به شغل و امور روزمره پرداخت»

پروفسور گرینبرگ می گوید: “هنگامی که ما به حوادث آسیب زا می نگریم ، درمی یابیم
که حمایت هایی که آسیب دیدگان به آن نیازمندند، از میزان، شدت و بزرگی حادثه مهم تر
است و در اولویت قرار دارد.
این روانپزشک می گوید: ” نباید طوری رفتار کنیم که انگارهیچ اتفاقی نیفتاده و همه
چیزمانند گذشته است»
پروفسور گرینبرگ می گوید: ” نظریه ای وجود دارد که از آن با عنوان بالندگی پس
ازآسیب یاد می شود”؛ بسیاری از کارکنان خط مقدم رویارویی با کرونا کارهای شگفت
انگیز و خارق العاده انجام داده و توانایی هایی از خود بروز داده اند که پیش تر درخود نمی
دیدند. با انجام این کارها حس رضایت آنان از خودشان بالا می رود و بسیاری از آنها با
احساس قدرت بیشتری از این بحران سر بر می آورند و خود را نیرومند تراز آنچه بودند
می یابند .
به اعتقاد وی، در جهان پساکرونا با نوعی انسان بی‌­ محابا نسبت به مراجع ارزشی و
هنجاری مواجه خواهیم شد یعنی کرونا بر نحوه تفکر هستی ­‌شناسانه و معرفت ‌­شناسانه
انسان ‌ها حتی در زندگی روزمره و همچنین در انسان معمولی هم تأثیر تدریجی و شگرفی
بر جای خواهد گذاشت.
در دنیای بعد از کرونا جامعه و افراد خیلی مطالبه‌گر خواهند بود و دولت ‌ها باید خودشان
را با این شرایط هماهنگ کرده و مسئول و پاسخگو باشند.
بشر متوجه اشتباهات و نقاط ضعف خود خواهد شد و سرمایه‌گذاری ویژه‌ای در این
بخش ‌ها خواهد کرد. ثروتمندان به این نتیجه می ‌رسند که باید برای سلامت انسان اعم از
فقیر و غنی گام بردارند و این پیام مهم کرونا بود که هیچ کس از این آسیب در امان نیست.
به نظر من جهان پس از کرونا شبیه بیماری است که دوره نقاهت را پشت سر گذاشته‌؛
بیماری که وضعیت جسمی و روانی‌اش رو به بهبود است.
باید با بازاندیشی درگذشته و انتخاب درست، آینده روشنی را برای خودمان بسازیم. تغییرات
آینده پساکرونایی، در عملکردها و انتخاب های امروز ما نهفته است. بذر آینده را ما هستیم
که دیروز و امروز کاشته ایم و می کاریم. آینده پسا کرونایی نیز طبعا نتیجه رفتار امروز ما
خواهد بود.

دوران پسا کرونا دورانی است که باید باعقل گرایی بیشتر زندگی کنیم ویاد بگیریم در این
دوران تغییراتی را در روش زندگی و کاری به وجود آوریم وباید به سمتی حرکت کنیم که
در حوزه آموزش و پژوهش و درمان، مدیریت زندگی با کرونا را یاد بگیریم و تمرین کنیم.
زندگی ما پس از بحران کرونا چه تغییراتی می‌ کند.تغییر سبک ارتباطات، فرهنگ و
اقتصاد از مهم‌ ترین آثار و نتایج دوران گذر ازبحران کرونا محسوب می ‌شود، گرچه برخی
از آسیب ‌های روانی همچون وسواس و اضطراب نیز در جهان پسا کرونا بروز می‌یابد
کوتاه سخن آنکه: به قول «اریک کلینینبرگ استاد جامعه شناسی دانشگاه نیویوک » ؛
«بحران شیوعِ ویروس کرونا، تضعیفِ فردگرایی مخصوصا از منظرِ حکمروایی و رویه
های حاکم بر رفتارِ سیاستمداران و تصمیم سازان را به دنبال خواهد داشت. پس از اینکه
این بحران خاتمه یابد، عرصه سیاست در کشورهای مختلف مورد بازآرایی قرار خواهد
گرفت و شاهدِ سرمایه گذاری های گسترده و قابل توجه در بخش هایی که مرتبط با منفعت
همگانی هستند(نظیر بخش بهداشت و سلامت)، خواهیم بود…»