پرش افکارچیست؟

دکتر گوهر نو – پژوهشگر

فکر بلبل همه آن است که گل شد یارش
گل در اندیشه که چون عشوه کند در کارش

« حافظ»

کلاس این هفته شورو حال ویژه ای داشت .گفت و گو در باره « روان آدمی » بود . هر
یک از دانشجویان موضوعی را مطرح و سایرین نیز اظهار نظر می کردند . سوال یکی از
دانشجویان بیش از سایرین توجهم را جلب کرد . او در باره « کنترل ذهن و پرش ذهن »
سخن می گفت .موضوع تازه ای را مطرح کرده بود . کلاس را سکوتی سنگین فرا گرفت
و سایر دانشجویان به دقت به حرفهای دوستشان گوش می دادند .موضوعی بود که سایرین
بدان توجه نکرده بودند .سوالات آنان کرشمه های روان آدمی از نگاهی دیگر بود . به
سوالات هر یک پاسخ دادم و شادمان بودم که روان انسانها تا این حد توجه جوانان عزیزمان
را جلب کرده و بر آنند بر دانش خود بیفزایند .دانشجویی که موضوع کنترل ذهن و پرش
ذهن را مطرح کرده بود چنین آغاز سخن کرد :
من دانشجو هستم ؛ در گذشته که درس می خواندم خیلی تمرکز داشتم ولی حالا که درس
می خوانم پیوسته با افکار درهمی به مطالعه می پردازم . فکر در مورد گذشته ؛اینده وحال
رهایم نمی کندو افکارمختلف- بی ربط- اجازه نمی دهند؛ تمرکز داشته باشم . ناگهان به یاد

می آورم اگر در مهمانی که شرکت کرده ام ؛اگر فلان حرف را می زدم چه قد بهتر بود
ویا در مورد آینده خود را در اوج می بینم . مشاغل رویایی می جویم .تشکیل خانواده در
سطح عالی ترسیم می کنم .خانه لوکس و اتومبیل آخرین سیستم سوار می شوم و … سایر
افکاری که مرا به عالمی دیگر سوق می دهند و وقتی به دنیای واقعیتها بر می گردم می
بینم که آرزوهای غیر ممکن بوده و از مطالعه دروس هم غفلت کرده ام ! و وقتم تلف شده
است . کم کم دارم دیوانه می شوم. نمی دانم چه باید کرد ؟ تمرکز را از دست داده ام؛ در
یک دنیای مه آلود قرار گرفته ام !؟ نه حال برایم مشخص شده و نه دنیای آینده که برواقعیت
استوار باشد را می بینم ! کمکم کنید . چطور می توانم ازاین پرش فکری خلاص شوم و
زندگیم را نجات دهم ….
لحظاتی به چهره دانشجویان نگریستم . همه مشتاق بودند . می خواستند بدانند چه می گویم
سر انجام لب به سخن گوشودم و گفتم : در آغاز باید بدانیم پرش فکری به چه معناست ؟
شاید برایتان پیش آمده باشد که فراموش کنید وسایل خود را کجا گذاشته‌اید یا هنگام گفت و گو در
افکارخود غرق شوید، رشته کلام را از دست بدهید و قرارهای خود را فراموش کنید. چند شغله بودن،
وسواس فکری، افزایش وظایف و مسئولیت‌ها در خانه و خانواده می‌تواند باعث عدم تمرکز یا پرش
فکر در افراد شود. گاهی قرار گرفتن تحت فشار عصبی یا استرس باعث می‌شود، افکار مختلف یا
خاطرات به ذهن شما هجوم بیاورند و در این حالت تمرکز خود را از دست می‌دهید و افکارتان مه آلود
می شود !
عدم توانایی کنترل و هدایت افکار در جهت خاص را پرش فکر می‌گویند. در این حالت فعالیت فرد
مختل می‌شود و اغلب با حواس پرتی همراه است و زمانی نیز شخص دچاراسترس و ترس هم می شود.
اگر شما به‌طور مداوم احساس خستگی، حواس‌پرتی و تغییر خلق‌وخوی دارید و به زبان ساده احساس
می‌کنید دچار مشکل غیرقابل توضیحی شده‌اید، ممکن است به‌نوعی از “مه مغزی” مبتلا شده باشید.
مغز مه‌آلود عارضه ناخواسته جانبی سبک زندگی صنعتی ما محسوب می‌شود.
در مورد پرش فکری و پرش افکار این نکته را یاد آوری می کنم که پرش های فکری در اکثر موارد
باعث به وجود آمدن حس منفی در فرد می گردد و حالتی پیدا می کند که استرس و اضطراب
به همراه دارد.

پرش فکر در چه جنبه‌هایی اتفاق می‌افتد؟

پرش فکری در تمام جنبه های زندگی می تواند اتفاق بیفتد ، اما ما در زندگی مسیری را می خواهیم
داخلش شویم که امکان موفقیت باشد از این رو امکان اینکه هر لحظه پرش فکری داشته باشیم وجود
دارد .

و همین پرش‌های فکری باعث می شودکه حس بدی را در آن لحظه تجریه کنیم . مانند : من می خواهم
در یک مسیر موفق شوم، اما چون الگوبرداری درستی نداشتم و چون همیشه تعداد افراد موفق کم
می‌باشند در یک حیطه مشخص با مثال‌ منفی زیادی روبرو می گردم .
و گاهی اوقات پرش فکری می تواند به ما این پیام را بدهد که آگر در این مورد شکست خوردی چه
خواهد شد؟ همین موارد باعث می شود تمرکز را از روی ان مسیر برداریم و روی مواردی بگذاریم که
در زندگی دوست نداریم تجربه کنیم.
عوامل بیرونی مانند سر و صدا، گرما یا سرمای هوا، نور شدید و… می‌توانند فرآیند تمرکز را مختل
کرده و باعث عدم تمرکز شوند .
عوامل درونی می‌توانند مربوط به جسم یا ذهن باشند. به عنوان مثال می‌توان از غم و غصه، نگرانی،
خیالبافی به عنوان عوامل درونی ذهنی و تشنگی و گرسنگی را به عنوان عوامل درونی جسمی نام برد

در زمان حال زندگی کنید

همانطور که گفتیم غرق شدن در خاطرات گذشته و یا نگرانی در مورد آینده پرش فکری را افزایش
می‌دهد. بنابراین بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید، زندگی کردن در لحظه و زمان حال است. به
یاد داشته‌ باشید که شما نمی‌توانید گذشته خود را تغییر دهید بنابراین غصه خوردن برای آن هیچ
سودی ندارد. زمانی که غرق در گذشته می‌شوید نفس عمیقی بکشید و به احساسات خود در زمان
حال توجه کنید. از خود بپرسید اکنون چه حسی دارید.؟

نوشتن افکار برای درمان پرش فکر

برای این که پرش فکر از یک موضوع به موضوع دیگر را کاهش دهید می‌توانید آن‌ها را بر روی
کاغذ بنویسید. زمانی که افکار خود را به کاغذ منتقل می‌کنید، در واقع تمرکز خود را بر یک موضوع
می‌گذارید. با این کار چرخه‌ی افکار متفاوت و مختلف در ذهن را متوقف می‌کند. دغدغه‌های خود را
بر روی کاغذ بنویسید و به ذهن خود بگویید که بعدا به سراغ آن‌ها می‌روید .
گاهی اوقات افراد در هنگام غرق شدن در خود هیجانی شده و خیلی سریع صحبت کرده و بین
ایده های مختلف پرش می کنند. در این وضعیت، معمولا افراد در مورد سریع صحبت کردن خود، آگاه هستند.

پرش افکار و بیماری

اما پرش افکار نوعی اختلال تفکر است که می تواند به عنوان علائم و نشانه ای از یک بیماری ظاهر
گردد. افراد مبتلا به این اختلال تفکر در مورد بی ربط بودن و پریدن از موضوعی به موضوع دیگر
آگاه نیستند و به نظر آنها این موارد مرتبط به نظر می رسند.
درک یا دنبال کردن گفته های این افراد دشوار است. معمولا گفتار آنها بی معنی (مزخرف) به نظر
می رسد و یا به قدری سریع صحبت کنند که کلمات را درست بیان نکرده یا از آنها می گذرند.

علائم پرش افکار

افرادی که پرش افکار را تجربه می کنند دچار بعضی از علائم عمومی خواهند شد که عبارتند از:

• صحبت کردن به روشی غیرمنطقی، مزخرف یا دشوار در پیگیری یا فهم .
• سریع صحبت کردن و پرش بین ایده ها و افکاری که به وضوح به هم مرتبط نیستند.
• عدم ارائه جزئیات لازم برای افراد دیگر طی مکالمه به منظور درک ارتباط بین کلمات، افکار یا
  ایده ها .
• عدم ارائه اطلاعاتی که نشان دهنده تغییر موضوع باشند.
• رفتار بسیار هیجان زده، مضطرب یا عصبی .
• 
  شیدایی
• 
  در بیشتر موارد پرش افکار به دلیل شیدایی رخ می دهد. شیدایی دوره ای شدید از خلق و خو،
  انرژی ورفتار نامنظم است که در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی رخ می دهد.
• 
  کمک به فرد مبتلا به پرش افکار
• 
  روش های زیادی برای کمک به افراد مبتلا به پرش افکار یا بیماری های ایجاد کننده آن وجود دارد.
  یکی از بهترین روش ها برای کمک به افرادی که دچار بیماری روانی هستند، صحبت با آنها است.
  ممکن است این امر شامل سوال در مورد علائم و نگرانی های آنها، احساس امنیت یا عدم آن و
  امکان آسیب رساندن به خود و دیگران است.
  در صورتی که فرد احساس امنیت ندارد از او بپرسید که چگونه این امر ممکن است و می توانید
  به اوکمک کنید.
  مطمئن شوید که با فرد دچار یک وضعیت روانی یا بحرانی در تماس هستید. بعضی مطالعات نشان
  می دهند که افرادی که در این وضعیت کنترل شوند، کمتر خودکشی می کنند.

کوتاه سخن آنکه :
پرش افکار یک اختلال تفکر است که به علت برخی بیماری های سلامت روان عامل
شیدایی یا روان پریشی رخ می دهد.
-در بعضی از موارد علت پرش افکار ناشی از یک بیماری عصبی مانند آلزایمر است.
معمولا افرادی که شیدایی یا روان پریشی را تجربه می کنند به مراقبت های پزشکی نیاز
خواهند داشت.

در صورت بروز علائم شیدایی (مانند پرش افکار) باید در اولین فرصت کمک حرفه ای
دریافت کرد.
در صورت بروز علائم شدیدتر یا کشنده مانند توهم، هذیان یا تفکر آسیب رساندن به خود به
مراقبت های اورژانسی نیاز خواهد بود.
همیشه بایستی سعی کنیم به سمتی خودمان راهدایت کنیم تا بتوانیم از مسیر زندگیمان لذت
ببریم و بتوانیم هر لحظه متمرکزتر و با لذت بیشتری مسیرمان را ادامه بدهیم .
وقت کلاس تمام شده بود اما موضوعات باقی مانده زیاد بود و وقت بیشتری را می طلبید
کلاس را ترک کردم و دنباله بحث را به وقت دیگری موکول نمودم .

قطره دل میل دریا می كند

سیل غم در سینه غوغا می كند،
قطره دل میل دریا می كند،
قطره تنها كجا، دریا كجا،
دور ماندم از رفیقان تا كجا!
همدلی كو ؟
تا شوم همراه او،

سر نهم هر جاكه خاطرخواه او !
شاید از این تیرگی ها بگذریم .
ره به سوی روشنائی ها بریم .
می روم، شاید كسی پیدا شود،
بی تو، كی این قطره دل، دریا شود؟

فریدون مشیری