استاد غلامحسین بنان بدون شک یکی از اساتید آواز در موسیقی کلاسیک ایران به شمار
می‌رود که در ذهن مردم با تصنیف «الهه ناز» و سرود «ای ایران» تداعی می شود‌ .
غلامحسین بنان در خانواده‌ای اهل هنر در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۲۹۰به دنیا آمد .پدرش
کریم‌ خان بنان‌الدوله نوری و مادرش شرف‌ السلطنه دختر شاه‌ زاده محمدتقی میرزا
رکن‌الدوله برادر ناصرالدین شاه بود. او در یازده سالگی آواز را نزد مرتضی
نی‌داودآموخت و ضیاءالذاکرین و سیف دیگر مربیان آواز وی بودند.
وی از ۶ سالگی به خوانندگی و نوازندگی ارگ و پیانو پرداخت و در این راه از
راهنمایی‌های مادرش که پیانو را بسیار خوب می‌نواخت، بهره‌ها گرفت.
بنان به گفته خودش، فعالیت حرفه‌ای‌ را در ۱۳۰۶ خورشیدی آغاز کرد و فقط در جلسات
خصوصی و در حضور دوستان و آشنایان به صورت حرفه‌ای آواز می‌خواند اما در
نهایت وارد رادیو شد و با همکاری هنرمندانی چون استاد روح‌الله خالقی صدایش را از
طریق رادیو تهران به گوش مردم رساند.
غلامحسین بنان با مریم وزیری، خواهر کلنل علینقی وزیری ازدواج کرد که حاصل این
ازدواج یک دختر به نام گیتی و یک پسر به نام بیژن است. بنان پس از درگذشت همسر
اولش، در نهم بهمن ۱۳۴۴ خورشیدی با پری دخت‌ آور ازدواج کرد.
غلامحسین بنان در ۲۷ دی ۱۳۳۶ خورشیدی با اتومبیل شخصی به همراه ۲ نفر از
دوستانش در جاده کرج مشغول رانندگی و در راه بازگشت به منزل بود که ناگهان در
حوالی کاروانسرای سنگی یک تانکر نفت‌کش فاقد چراغ ایمنی عقب و پوشیده از گل‌ولای
در مقابلش ظاهر می‌شود و تصادف شدیدی میان دو ماشین رخ می‌دهد و بنان از ناحیه
صورت و چشم‌ها آسیب می‌ بیند.


آوای بنان در رادیو

نخستین باری که صدای بنان از رادیو شنیده شد به ۳۱ اردیبهشت‌ ۱۳۲۱ خورشیدی
برمی‌گردد و تا قبل از آن بنان فقط در محافل خصوصی خوانده بود. خودش درباره
خواندنش در رادیو می‌گوید: من قصدم خواننده شدن نبود. روی علاقه خودم و سفارش
استادانم، چون ناصر سیف گاهی می‌خواندم. تا سی‌سالگی شروع نکردم. وقتی‌که با
خانواده کلنل وزیری وصلت کردم، او مرا به موسیقی کشاند. به طور قطع شخصی که
استعداد بنان را پیدا کرد و شناخت، روح‌الله خالقی بود. خالقی درباره نخستین دیدارش با
بنان می‌گوید که در روز اولی که او را دیده و از او خواسته تا قطعه‌ای را بخواند، آن‌ قدر
به وجد آمده که بی‌اختیار از جا بلند شده و او را در آغوش گرفته است.
محبوب ترین آثار بنان سرود «ای ایران» است . این سرود نام یکی از مشهورترین
سرودهای میهنی و ملی‌ گرایانه ایران، ساخته روح‌الله خالقی است که می‌ توان آن را سرود
ملی غیررسمی ایرانیان دانست.


آثار ماندگار


واما از ماندگارترین ترانه‌های بنان می‌توان به آهنگ: آذربایجان در مایه شور، آمدی
جانم به قربانت در مایه بوسلیک، الهه ناز در مایه دشتی، بهار دلنشین در آواز اصفهان،
بوی جوی مولیان در آواز اصفهان، تصنیف توشه عمر در دستگاه همایون، یار رمیده،
می‌ناب، خاموش، مراعاشقی شیدا، من از روز ازل، نوای نی اشاره کرد.
بنان؛« آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا» و« کاروان» را بهترین آثار خودش می‌دانست
و می‌گفت: کاروان را برای بعد از مرگم خوانده‌ام. به گفته همسرش او در اواخر عمر
خود هم دلبستگی عجیبی به ترانه «رؤیای هستی» پیدا کرده بود تا آنجا که با این آهنگ
می‌ گریست.
آواز ماهور با غزل سعدی به مطلع «همه عمر بر ندارم سر از این خمار مستی / که هنوز
من نبودم که تو در دلم نشستی» و آواز دیلمان با شعر سعدی به مطلع« چنان در قید مهرت
پایبندم / که گویی آهوی سر در کمندم» و همچنین آواز اصفهان بر روی غزل« آمد اما در
نگاهش آن نوازش‌ها نبود» از کارهای ماندگار استاد غلامحسین بنان هستند.


سبک خوانندگی و ویژگی صدای بنان


تأثیر صدای بنان در موسیقی ایرانی آن‌ قدر است که برخی آواز ایرانی را به پیش و بعد از
بنان تقسیم کرده‌اند و این به خاطر آن بود که خوانندگان قبل از او بیشتر بلند خوانی
می‌کردند و همین باعث می‌ شد، اشعار جویده‌ جویده و نامفهوم به گوش برسند. بنان با

توجه به تربیت خانوادگی و تعالیم روح الله خالقی فهمیده بود که نباید حنجره آزاری کند و
واسطه بین شاعر و شنونده باشد؛ برای همین در آوازهای او داد زدن‌های بیجا را مشاهده
نمی‌کنیم و اشعار خوب تلفظ می‌شوند و به گوش مخاطب می‌رسند.
بنان در طول فعالیت هنری خود، حدود ۳۵۰ قطعه را اجرا کرد و آنچه امتیاز مسلم صدای
او را پدید می‌آورد، زیروبم‌ها و تحریرات صدای او است که مخصوص به خودش است.
غلامحسین بنان در غروب هشتم اسفند ۱۳۶۴ خورشیدی در تهران درگذشت و بر خلاف
وصیتش که مایل بود در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شود، در دهم اسفند در
امام‌ زاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. او مدت‌ها از بیماری دستگاه گوارش و افسردگی
رنج می‌ برد.