کشتی شکستگانیم یا کشتی نشستگانیم ؟

دکتر غلامعلی بهبهانی – پژوهشگر

بطوریکه در گذشته گفته شد، غلط های بیشماری دردیوان های حافظ بوسیله کاتبان
بکاررفته که متاسفانه دردیوان حافط به اهتمام محمدقزوینی نیزبه آن توجه نشده است.
مورد دیگری نیزمشاهده می شود که می توان بدان اشاره کرد :
درغزلی بامطلع: دل می رود زدستم صاحبدلان خدارا /
دردا که راز پنهان خواهدشد اشکارا ، دربیت دوم گوید :
کشتی شکستگانیم ای بادشرطه برخیز / باشد که بازبینیم دیدارآشنارا
دربسیاری ازنسخه ها «کشتی نشستگانیم ای بادشرطه برخیز /
باشد که بازینینم دیدارآشنا را» ،
نوشته اند ؛ دراین باره زمانی درمجلس ادبی درحضور ناصرالین شاه این موردبحث قرارگرفته بود که
کدام درست است؟ وهرطرف دلیلی می آورد که به نتیجه نرسیدوناصرالدین شاه که کمی
طبع سرودن شعر داشت « معذور دار ما را » برداشت کرد و به طنز این شعر را
که شایدهم به او منتسب نموده اند گفت :
«بعضی شکسته »خوانند ،برخی« نشسته دانند »؛ چون نیست خواجه حافظ
معذوردارمارا.

پس ازان هم دستوردادکه انجمنی برای تصحیح شعرحافظ تاٌسیس گردد. رئیس ان انجمن
فرصت الدوله واعضاء ان شخصی بنام داور وقدسی وچند نفردیگربودند که تاپس ازمرگ
اوهم ادامه داشت. آن انجمن درباره این شعرنظردادکه «کشتی نشستگان» درست است
زیرا «شرطه » به معنی« باد موافق است »که کشتتی را به مقصد برساند ودراین مورد
نظرحافظ همان «بادشرطه »یعنی بادموافق می باشد تاکشتی را زودتربه مقصدبرساند
ودوستان رابه بیند. زیرا کشتی اگرشکسته باشد باد چه موافق باشد یاچه مخالف، موجب
تشدید درشکستن بیشترکشتی می شودوکشتی به مقصد نمی رسد. اینجا کشتی شکسته
معنی ندارد ودرست آن بیت :

کشتی نشستگانیم ای بادشرطه برخیز
باشد که باز بینیم دیدار آشنا را