مدیریت بحران چیست ؟

شیوع ویروس کرونا و خطراتی که برای مردم جهان به وجود آورده ؛جامعه راملتهب و مضطرب
نموده است . در حال حاضر وضع به گونه ای است که نه تنها مردم را نگران ساخته است بلکه
بر روی اقتصاد ، کسب و کار ، مارکت و ..اثرات نامطلوبی گذاشته است . همه از هم می پرسند
که این وضعیت تا کی ادامه خواهد داشت و این بحران چه زمان به پایان خواهد رسید ؟ چشم امید مردم
به دولتها و متخصصان دوخته شده و انتظار دارند دولتها اقداماتی نمایند تا ریشه این ویروس بر کنده
شود و التهاب از بین رود . آنچه این روز ها مطرح است مساله « مدیریت بحران » است . بعضی از
کشور ها در این مورد موفق بوده و به منظور رهائی از این ویروس خطرناک تدابیری اندیشیده اند و
برخی اندر خم یک کوچه اند و نه گروهی ازمردم کشورشان و نه دولتشان به این پدیده به صورت جدی
برخورد نکرد ه و اقدام عاجل ننموده اند !
بحران در حقیقت یک فشار زایی روانی – اجتماعی بزرگ و ویژه است که باعث در هم شکسته شدن
انگاره های متعارف زندگی و واکنش های اجتماعی می شود و با آسیب های جانی و مالی ، تهدیدها ،
خطرها و نیازهای تازه ای به وجود می آور ، که سابقه نداشته است . فرهنگ ها بحران را به معنای
آشفتگی و تغییر حالت تعریف کرده اند .

شناخت بحران

در بحران هدفهای عمده به خطر می افتد و فرصت برای تصمیم گیری نيز بسيیار اندک است وحادثه
پیش آمده كاملاغیر منتظره و غافلگیر كننده می باشد. درچنيین شرایطی دیگر نمی توان از روشهای
معمول برای نشان دادن عكس العمل استفاده كرد. مدیریت در چنین حالتی بیش از هرچيزبه
تجربه،مهارت،سرعت،هوشمندی، خلاقیت و موقع سنجی نیاز دارد و باتوجه به اطلاعات موجودباید
هرچه سریعتر موضوع ارزیابی و نسبت به آن اقدام شود. بدیهی است هرچه اطلاعات موجود بیشتر و

نظام اطلاعاتی كاراتر و توانایی بیشتری در پردازش سریع اطلاعات باشد، تصيمیمات اخذ شده می تواند
بهترین نتایج ممكنه را به بار آورد.
دویژگی بحران :
۱- بحران عموماً غیر قابل پیش بینی است ( یعنی نمی توان پیش بینی کرد که کی و در کجا اتفاق می
افتد)
۲- بحران ها آثار مخربی دارند و مردمی که تا قبل از بحران نیازمند کمک نبودند به محض وقوع
بحران نیازمند کمک می شوند .وماهیت و آثاری طولانی و استهلاکی دارند .
با توجه به آنچه گفته شد ؛ برآنیم که این یادداشت را اختصاص به « مدیریت بحران » دهیم وبه
تعریف و اثر آن بر جامعه و مردم و علائم بحران بپردازیم . در آغاز به تعریف بحران می پردازیم :

مدیریت بحران چيست:

به بیان «مك كارتی» : (هدف اصلی مدیریت بحران، دست یابی به راه حلی
معقول برای برطرف كردن شرایط غیر عادی به گونه ای كه منافع و ارزشهای
اساسی حفظ و تأمین گردد، می باشد ).

مدیریت بحران: فرایند پیش بینی و پیشگیری از وقوع بحران،برخورد و مداخله در بحران و بازیابی
بعد از وقوع بحران. است . بحران یک مشکل پیچیده یا غیر معمول است .؛یک وضعیت ناپایدار
مشکل زا یا یک خطر بزرگ است .؛وضعیتی که تحت تاثیر و تصمیمات دولتها پدید می آید.؛اتفاقی
که در زمان ویژه و خاصی رخ می دهد.مانند ویروس کورنا یا امثال آن..و

تعریف بحران از دیدگاه سیستمی

وضعیتی که نظم سیستم اصلی یا قسمتهایی از آن را که سیستم فرعی نامیده می شود را بهم می زند
مدیریت بحران چیست ؟
مدیریت بحران به مجموعه اقدام هایی اطلاق می شود که قبل از وقوع، در حین وقوع و بعد از وقوع
حادثه ای طبیعی یا غیر طبیعی ، جهت کاهش هرچه بیشتر آثار و عوارض آن انجام می گیرد.به عبارت
دیگر مدیریت بحران به معنای سوق دادن هدفمند جریانِ پیشرفتِ امور به روالی قابل کنترل و انتظار
بازگشت امور در اَسرع وقت به شرایط قبل از بحران است.
تعریف مدیریت دربحران
فرآيندي است که طي آن، مدير براي دستيابي به اهداف سازمان با توجه به مقتضيات پيش آمده زماني
و مکاني و با هزينه اي قابل قبول به کنترل و ساماندهي اوضاع مي پردازد.

داشتن بینش بحران محور، به توانایی فکر کردن در مورد بدترین حالت‌ های قبل ازوقوع و در عین
حال ارائه راه حل‌ های بیشمار نیاز دارد.

انواع بحران ها

در طول فرایند مدیریت بحران، لازم است که انواع بحران‌های مختلف شناسایی گردد،چراکه هر بحرانی
بااستراتژی خاصی مدیریت می‌گردد .
انواع بحران ها چنین است :

• فاجعه طبیعی
• بحران تکنولوژیکی
• سوء رفتارهای سازمانی
• خشونت محیط کار
• شایعه‌ها
• حملات تروریستی
• بحران شخصی
• بحران اجتماعی
• بحران اقتصادی
• بحران سیاسی
• بحران بین‌المللی و..
  الگوی واحدی وجود ندارد که بتواند تحقیق در خصوص مدیریت بحران را راهنمایی کند. محققان
  تمایل دارند هرکدام بر یک عنصر خاص از اجزای فرایند مدیریت بحران تمرکز دارند. رویکرد جامع
  در مدیریت بحران عبارت است از :
  1) مرحلۀ پیشگیری 2) مرحلۀ آمادگی 3) مرحلۀ مقابله 4) مرحلۀ بازسازی
  باید توجه داشت ؛در وضعیت بحرانی معمولاً تصمیم گیری تحت شرایط وخیم و در زمان محدود
  انجام می گردد واگر اطلاعات مورد نیاز تصمیم گیرندگان ناقص باشد؛ تصمیم گیرندگان نمی
  توانند به رفع فوری بحران اقدام نمایند .
• 
  محدودیت ومدیریت بحران
• فرآیند پیش بینی و پیشگیری از وقوع بحران برخورد و مداخله در بحران و سالم سازی بعد از وقوع
  بحران محدودیت های زمانی ویژه به وجود می آورد ؛در این مورد مسوولین مربوطه باید سریعاٌ
  تصمیم گیری کنند و به رفع بحران همت گمارند .

امروزه عمده ترین نقاط ضعف مدیریت بحران عدم هماهنگی و همکاری سازمانها ، کمبود ضوابط و
مقررات جامع و مانع و پراکندگی و نا کافی بودن قوانین و مقررات موجود ،و محدودیت منابع مالی
است، اما خوشبختانه نقاط قوت بسیاری نیز وجود دارد که خود شامل تجارب مفید در مدیریت ها ی
بحران و روحیه تعاون و نوعدوستی در جامعه و مشارکت خوب و ارزشمند مردم که می تواند با
مرتفع نمودن نقاط ضعف و توجه بیشتر به نقاط قوت راه را برای عملکرد هر چه بهتر و قویتر در امر
مدیریت بحران هموار نماید . باید تهدیدها و فرصت ها را به خوبی شناخت و خود را برای مقابله با
تهدیدها و استفاده از فرصتها آماده ساخت .

محمود . بوستون