دکتر گوهر نو -پژوهشگر
مسعود فرزاد نویسنده، شاعر، ادیب، مترجم، حافظ شناس، مصحح و مترجم ایرانی به سال ۱۲۸۵در
خانواده ای اصفهانی در شهر سنندج چشم به جهان گشود و در چهارم مهر سال ۱۳۶۰در هفتاد و پنج
سالگی در لندن دیده از جهان فروبست .
نگاهی به کارنامه زندگی فرزاد
مسعود فرزاد در سال ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر سنندج به دنیا آمد. پدرش حبیب الله نام داشت و مسعود
را به تهران آورد. مسعود در تهران وارد دارالفنون شد وی پدرش را خیلی زود از دست داد و عهده دار
هزینه های مادر و خواهران و برادرانش شد. .و دورهٔ متوسطه را به پایان برد. در همین زمان انگلیسی
را آموخت و به‌عنوان مترجم به استخدام وزارت دارایی درآمد. پدرش نیز کارمند همین وزارت خانه
مالیه بود. در سال ۱۳۰۸ در کنکور اعزام دانشجویان به خارج از کشور قبول شد و برای تحصیل در
رشتهٔ اقتصاد به انگلستان رفت. بعد از بازگشت به ایران، مترجم وزارت امور خارجه و درضمن، استاد
دانشکدهٔ افسری شد و درمدرسهٔ دارالفنون نیز زبان انگلیسی تدریس می‌کرد.
سفر دوم به اروپا
فرزاد بار دیگر عازم اروپا گردید. در این زمان جنگ جهانی دوم آغاز شده بود. فرزاد در لندن ازطرف
بخش فارسی رادیو بی‌بی‌سی (BBC) انگلیس به‌عنوان سخنگو استخدام شد تا این که کشاکش سیاسی
دولت مصدق و انگلیس در نهضت ملی شدن نفت بالا گرفت و رادیو لندن علیه دولت ایران شروع به
سخن پراکنی کرد؛ اما فرزاد حاضر نشد علیه دولت ایران در رادیو سخن بگوید و به همین سبب استعفا
داد. مدتی در لندن مترجم سفارت ایران گردید و سپس به ایران آمد.
در ایران استاد دانشگاه شیراز بود و تحقیقات عمیقی دربارهٔ «حافظ »کرد که توسط انتشارات این دانشگاه
به چاپ رسیده‌است.
او رابطه تنگاتنگی با جامعه ادبی داشت و پسردایی جمال زاده بود.فرزاد نوآوری خوش ذوق بود و در
زمرهٔ گروه ادبای ربعه به شمار می‌آمد به همراه بزرگ علوي و هدايت و مينوي.
مسعود فرزاد از بهترین کسانی بود که با صادق هدایت خویشاوندی فکری داشت. هدایت وغ وغ ساهاب
را با همکاری او نوشت .
وی هیجده ساله بود که هملت شکسپیر را به فارسی ترجمه کرد و انتشار یافت. این اثر تاکنون بارها به
چاپ رسیده است. شماری از آثار فرزاد نیز پس از مرگ او انتشار یافتند.
فرزاد در سال ۱۳۶۰، درحالی که برای درمان بیماری به لندن رفته بود، درگذشت .
از آثار او است:
وَغ وَغ ساهاب کتابی است به طنز نوشتهٔ صادق هدایت و مسعود فرزاد که اوضاع اجتماعی، سیاسی، و ادبی زمان نوشته شدنش را به تصویر می کشد .
وغ وغ ساهاب به صورت مجموعه ای از «قضیه»ها نوشته شده است که هر قضیه به موضوع خاصی می پردازد.
بعضی از این قضیه ها به قلم صادق هدایت و برخی به قلم مسعود فرزاد است. موضوع این «قضیه»ها
متنوع است واز مسخره کردن ادبای کهنه پرست و پول پرستی یهودیان گرفته تا عقاید فروید و سینماهای
خیابان لاله زار را شامل می‌شود. کتاب سرشار از غلط های عمدی املایی است و مثلاً در مواردی «قضیه» را به شکل «غزیه» می‌نویسد.
گزیده‌هایی از متن کتاب:
دیشب اندر خیابون لاله زار
جمعیت زیادی دیدم چند هزار
خانم لنگ درازی شیک و قشنگ
رد شد از پهلوی من مثل فشنگ
دیدم یک جوانکی قد کوتوله
دنبال آن خانم می دود همچون توله
به خانم هی قربان صدقه می‌رود
هر کجا این می‌رود او هم می‌رود
رفت خانم تو سینمای ایران
جوانک هم بدنبالش دوان
بلیط خرید و رفتش بالاخونه
پسره هم دنبالش مثل دیونه
توی لژ پهلوی زنی که نشست
زنی که هم روش را سفت و سخت بست
چراغا خاموش شد اندر سینما
روی پرده پیدا شد بس چیزها …
از ترجمه و تألیفات به زبان انگلیسی هم آثاری همچون: وزن رباعی، ترجمهٔ غزل های حافظ و مردی
که فکر می کند را به انگلیسی تألیف کرده‌است.
موش و گربهٔ عبید زاکانی را نیز به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌است. وی هملت و رؤیا در نیمه شب
تابستان اثر شکسپیر را به فارسی برگردانده است.
وقتی که شاعر بودم، تهران، ۱۳۲۱.
مجموعه شعر کوه تنهایی، تهران، ۱۳۲۶.
مجموعه شعر بزم درد، تهران، ۱۳۳۳.
مجموعه شعر گل غم، لندن، ۱۹۴۶.
لبخند بدرود، شیراز، ۱۳۵۵.
چند نمونه از متن درست حافظ، تهران.
دل شیدای حافظ، تهران، ۱۳۱۳.
ترجمه غزل های حافظ شیرازی به زبان انگلیسی.
ترجمه دیوان حافظ به زبان انگلیسی، ۱۳۶۲تهران: هنگام.
مردی که فکر می کند به زبان انگلیسی.
مقالات تحقیقی درباره حافظ مشتمل بر بیست و یک مقاله، ۱۳۶۷ . شیراز: نوید شیراز.و…
مجموعه اصطلاحات حافظ با بیت های شاهد از دیوان حافظ با استفاده از الفبای سی و نه حرفی فارسی،
به تصحیح مسعود فرزاد، تهیه و تنظیم از هومان فرزاد، ۱۳۸۱ . تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران،
مرکز انتشارات،
حافظ – صحت کلمات و اصالت غزل ها، شیراز، ۱۳۴۹ .دو جلد.
قصاید، قطعات، رباعیات و مثنویات حافظ، صحت کلمات و اصالت اشعار، شیراز، ۱۳۵۰.
حافظ، گزارشی از نیمه راه، شیراز، ۱۳۵۲.
اصالت و توالی ابیات در غزل های حافظ، شیراز، ۱۳۵۳ .سه جلد.
اصالت و توالی ابیات در اشعار غیر غزل حافظ، شیراز، ۱۳۵۵ .
ترجمه رویا در نیمه شب تابستان اثر شکسپیر، ۱۳۸۳تهران: ناهید.
جریانهای عمده در ادبیات ایران، ۱۳۴۸ بی جا: بهمن)،و…
نمونه ای از اشعار مسعود فرزاد
ای رانده ز هر در،به در رحمت ما آی
امید خود از خلق ببر،سوی خدا آی
درمانی اگر می طلبی بهر خود ای جان
از خیر دوا بگذر و زی دار شفا آی
این قافله،بی قافله سالار نباشد
ای گمشده ! با رهبری بانگ درا آی
تا با خودی از رحمت ما بهره نگیری
خواهی که به رحمت رسی از خویش جدا آی
صد لجّه ی کشتی شکن از پیش تو تا ماست
گر شوق رهت هست،سوی ما به شنا آی
دانی چو به ما روی بیاری چه بیابی؟
آسودگی جان و تن از درد و بلا آی
در کوه اگر مرد ندا آی برارد
پاسخ دهد او را ز دل کوه صدا آی
عمری به صد مشقت كردم تحمل رنج
دردی در استخوانم آتش زده به جانم
نه چاره ایش دانم ، نه ناله زان توانم
سخت است زندگانی بر من چنانكه دانی
كز نیل بر امانی مایوس گشته جانی
عمری به صد مشقت كردم تحمل رنج
زین بیشتر تحمل دیگر نمی توانم
ای آرزوی شادی ، ای اصل نامرادی
بیرون شو از دل من ، تا شادمان بمانم:
مسعود فرزاد / انگلستان – ژوئیه ۱۳۴۶
خسته ای زآوارگی: برای صادق هدایت
خسته ای زآورگی، خواهان آرام و قراری/ از جهان آزرده جان، جویای امنی و کناری
ماجرا و گفتگو را دشمن ناکینه جوئی/ آشتی و دوستی را، دوستدار جان نثاری
دوست از دشمن نکرده فرق، خورده تیرغدری/ کار را نشناخته از عار، افتاده ز کاری
سالها خون خورده ای، شادی ز خود کرده دریغی/ تا گزند خویش را در آستین پرورده ماری
ساده لوحی ناپذیرا از تجارب نقش پندی/ ابلهی ناموخته هیچ از گذشته روزگاری
روز شب با خود ستیزی نیز از مردم گریزی/ نه به عزلت خوگری نه با حریفان سازگاری
هم به دولت پشت پا زن، بر سبیل اهل فقری/ هم ز فقر خویش نزد اهل دولت شرمساری
رانده از کویِ خرد، ناخوانده زی بزم جنونی/ ننگِ هر مستی، به جان بیزار از هر هوشیاری
مانده بی مطلوب و طالب از طلب نابرده سودی/ راه بی رهبر خطا رفته، پشیمان رهسپاری
چشم معنی جوی گر چه دوخته بر دهر عمری/ خطِ هستی را پریشان خوانده بی آموزگاری
حیرت وحسرت نصیبی، درهمه شهری غریبی/ جسته و نایافته در هیچ قلبی زینهاری
وا رهد ز آوارگی هر گز چنین آواره؟نی! نی/ پس نه آن بهتر که مرگش وا رهاند آری ! آری
Recent Comments/نظرات اخیر