تا ابله در جهان هست، مفلس در نمی ماند

قبل از آنکه به تشریح این ضرب المثل بپردازیم ٫ نگاهی به لغت نامه دهخدا می کنیم و
معنی مفلس رابا توجه به ادبیات فارسی در می یابیم :
در لغت نامه دهخدا می خوانیم : « مفلس ٫ محتاج . درویش . تهیدست . کسی که فلس و
پشیزی نداشته باشد. تنگدست . بی چیز. بینوا.
و ناصر خسرو می گوید :
«ماندی اکنون خجل چو آن مفلس
که به شب گنج بیند اندر خواب !»
وسعدی (بوستان ) می گوید :
«چو مفلس فروبرد گردن به دوش
از او برنیاید دگر جز خروش .»

---

مفلس از نادانی دیگران سود می‌برد.
همه روزه شاهد آن هستیم که شبکه های تلوزیونی با تبلیغات گسترده انگشت روی نقاط
ضعف افراد می گذارند و سود جویان از طمع کاری افراد بهره می برند و یکی از این
روشها، تبلیغات و پخش برنامه در شبکه های ماهواره ای است که سود جویان به راحتی
می توانند با دادن مبلغ ناچیزی به این شبکه ها از افرادی که به راحتی با وعده های پول
دار شدن و پیدا کردن گنجینه ، شفای دردهای لاعلاج و حل شدن مشکلات زناشویی فریب
می خورند، وکلاهبرداری کنند.
ریشه ضرب المثل «تا ابله در جهان هست، مفلس در نمی ماند»
می گویند ٫ کلاغی گرسنه بود. چند روز بود چیزی برای خوردن به دست نیاورده بود.
همین طور که از اینجا به آنجا می‌پرید تا شاید چیزی برای خوردن پیدا کند، گذرش به
خانه‌‌‌ای افتاد. زن صاحب خانه چند قالب پنیر توی ظرفی گذاشته و کنار حوض نشسته
بود. شیر آب را باز کرده بود تا پنیرها را بشوید.

گربه ای نزدیک زن نشسته بود و به قالب‌های پنیر خیره نگاه می کرد . کلاغ تا چشمش
به پنیر افتاد، با خود گفت:
«کاش این زن بی عقلی کند و دنبال کاری برود تا من یک قالب پنیر بردارم و بخورم. اما
اگر گربه میومیو راه بیندازد چه کنم؟»
کلاغ، روی دیوار خانه‌ی پیرزن نشسته بود و به قالب‌های پنیر فکر می‌کرد که صدای در
خانه بلند شد. زن، بدون توجه به حضور گربه و کلاغ، پنیرها را کنار حوض رها کرد و
بلند شد و رفت تا در را باز کند. گربه از فرصت استفاده کرد و با شتاب پرید و قالب پنیری
را به دندان گرفت و برد. زن متوجه کار گربه شد، باز کردن در خانه را رها کرد و به
دنبال گربه دوید.
گربه پرید توی ایوان و از آنجا به سر دیوار رفت. کلاغ وقتی دید زن سرگرم دنبال کردن
گریه شده است، از فرصت استفاده کرد و قالب پنیری به نوکش گرفت و از آنجا دور شد.
همان طور که پرواز می‌کرد، با خودش گفت:
«چه زن نادانی! تا چنین آدم‌هایی پیدا می‌شوند، حیوانات درمانده و مفلس مثل من و گربه
درمانده نمی‌شوند و چیزی برای خوردن پیدا می‌کنند.»
کلاغ که همچنان قالب پنیر را به منقار گرفته بود، پر زد و پر زد تا از روستا دور شد.
خارج از روستا درخت بزرگی پیدا کرد. روی یکی از شاخه‌های درخت نشست تا با خیال
راحت قالب پنیر را نوش جان کند.
از قضای روزگار، روباه گرسنه‌‌‌ای از زیر همان درخت رد می‌شد. چشم روباه که به
قالب پنیر افتاد، دهنش آب افتاد و با خودش گفت:
«به من می‌گویند روباه حیله گر. باید پنیر را از کلاغ بگیرم و بخورم. »
روباه با این فکر، زیر درخت ایستاد و گفت:

• سلام آقا کلاغه! به به! چه دمی! چه منقاری! تو چقدر زیبایی! البته باید هم زیبا باشی.
  پر و بالت درست مثل پر و بال پدر مرحومت از سیاهی برق می‌زند
  کلاغ می‌خواست جواب سلام روباه را بدهد. اما دید اگر منقارش را باز کند، پنیرش را از
  دست می‌دهد. جواب سلام و احوال پرسی روباه را نداد، اما از حرف‌های روباه خیلی
  خوشش آمد. نگاهی به پر و بال سیاهش انداخت.
  روباه به تعریف‌هایش ادامه داد و گفت:
• خدا پدرت را رحمت کند. او به جز زیبایی پر و بال، صدای قشنگی هم داشت. وقتی که
  با صدای دلنشینش قارو قار می‌کرد، دل همه را می‌برد. نمی‌دانم صدای تو هم مثل
  صدای پدرت خوب و دلنشین است یا نه.؟ کاش خوش صدایی را هم از پدرت به ارث
  برده باشی.
  کلاغ چیزی از صدای خوب پدرش به یاد نداشت. روباه با آرامش در گوشه‌‌‌ای نشست و
  گفت:
• لطفاً کمی‌برایم آواز بخوان تا ببینم به خوش صدایی پدرت هستی یا نه. البته مطمئنم که
  صدای تو هم مثل صدای پدرت شیرین و دلنشین است.
  کلاغ که خیلی از تعریف‌های روباه خوشش آمده بود، تصمیم گرفت یک دهان قارقار کند.
  به همین خاطر، چشم‌هایش را بست و با صدای گوشخراشی قارقار کرد.
  تا کلاغ منقارش را برای قارقار باز کرد، قالب پنیر افتاد. روباه با چابکی پرید و آن را بین
  زمین و هوا به دهان گرفت. تا کلاغ به خودش بیاید و بفهمد چه دست گلی به آب داده است،
  روباه قالب پنیر را خورده بود.!
  کلاغ فهمید که نادانی کرده و گول حرف‌های فریبنده‌ی روباه را خورده است. روباه قاه قاه
  خندید و راه افتاد. کلاغ با خودش گفت:
  «این بار نوبت من بود که احمق بشوم. تا احمق و نادان در جهان هست، کسی مثل روباه
  درمانده نمی‌شود و گرسنه نمی‌ماند.»
  از آن وقت به بعد به کسانی که به خاطر نادانی و حماقت چیزی را از دست بدهند گفته می
  شود : ” تا ابله در جهان هست ، مفلس در نمی ماند !
  آری … تا که احمق باقی است اندر جهان
  مرد مفلس کی شود محتاج نان .
  مولوی (از امثال و حکم )